Als beginnend muziekproducer is het lastig om je een weg te banen door al die moeilijke vaktermen. Muziekproductie is nu eenmaal een breed vakgebied en daar komt een hoop informatie bij kijken. Van muziektheoretische termen tot technische audio termen. En dan hebben we het nog niet eens over al die subjectieve verwoordingen om muziek uit te drukken. Daarom heb ik een lijstje gemaakt met de belangrijkste termen die je als muziekproducer moet weten op Alfabetische volgorde.
ADSR
ADSR staat voor Attack, Decay, Sustain en Release. Dit vindt je op bijna iedere synthesizer terug om het verloop van de klank over de tijd te manipuleren. Attack is de aanzweltijd, Decay het verval, Sustain is het volume waarop de noot blijft hangen zolang je een toets indrukt en Release is de uitsterftijd na het loslaten van een toets.
Analoog
Een Analoog signaal heeft een oneindige resolutie. Analoge apparatuur werkt met spanning om een geluid te manipuleren.
Arpeggio
Een ander woord voor Arpeggio is gebroken akkoord. Je speelt de noten van een akkoord na elkaar in plaats van tegelijkertijd. Dit is een functie die ook op veel synthesizers terug te vinden is.
Bas
Dit woord heeft twee betekenissen. Het Engelse Bass is een ander wordt voor laag. Op veel HIFI-versterkers en DJ-mixers vindt je een Bass knop wat bedoelt is om al het laag te versterken of te verzwakken. In combinatie met een Treble knop waarmee je het hoog versterkt of verzwakt.
Aan de andere kant wordt met bas ook vaak een baspartij bedoelt. Een baspartij is een melodie gespeeld door lage instrumenten zoals een basgitaar of bas synthesizer. In een nummer heb je één baspartij wat zorgt voor zowel het ritmisch als harmonisch fundament.
Beat
Ook weer een woord met 2 betekenissen. In muziek tel je vaak tot 4. Een beat is de engelse term voor een tel. Aan de andere kant wordt met Beat ook vaak de hele drumpartij bedoelt zoals bij een Hiphop Beat.
Bit Depth
Digitale Audio is opgedeeld in stapjes, Samples genoemd. Elke sample kan weergegeven worden op een bepaald volume. De Bit Depth geeft aan hoeveel Bits er per sample beschikbaar zijn. Hoe hoger de Bit Depth des te groter het dynamisch bereik. Cd’s werken met een Bit Depth van 16-Bit terwijl de meeste streamingdiensten tegenwoordig op 24-Bit werken.
BPM
Het aantal Beats Per Minute wordt gebruikt om het tempo van een nummer aan te geven. Een tempo met een BPM van 60 loopt dus net zo snel als de secondewijzer van een klok.
Break
De Break of Breakdown is een moment in een nummer waar de luisteraar even tot rust kan komen. Vaak vallen hier de drums en bas even weg om vervolgens weer op te bouwen naar de climax van het nummer.
Buffersize
De Buffersize is het tijdelijk geheugen van je geluidskaart. Een lagere Buffersize levert minder vertraging op tijdens het inspelen en opnemen, maar hierdoor moet je computer wel harder werken. Begint het geluid te haperen en te kraken? Zet dan de Buffersize wat hoger.
Cent
Cent is een afkorting voor percentage. Eén cent is 1/100e van een Semitonos (semitone)
Clipping
Clipping is een vorm van distortion waarbij de pieken van de golfvorm worden afgeknipt. Met digitale audio kun je niet boven de 0dBFS uitkomen. Als je dit wel doet dan gaat de informatie die boven deze grens uitkomt verloren. Clipping kom je ook tegen tijdens het opnemen en geeft over het algemeen geen prettige klank.
Compressor
Een compressor is een apparaat waarmee je de pieken van een signaal zachter zet. Als het signaal boven een bepaalde grens (threshold) uitkomt, wordt het signaal zachter gezet. Met Attack en Release controls kun je bepalen hoe snel het geluid zachter wordt gezet en weer terugkeert naar zijn oorspronkelijke niveau. Met een compressor kun je dus de dynamiek van een geluid beperken zodat je de zachte details beter kunt horen.
Couplet
Bij gezongen muziek is een Couplet het deel waarin details worden gegeven aan het verhaal. Wie zijn de personen, wat is de setting, de locatie, het onderwerp etc. Vaak is de melodie per couplet hetzelfde, maar verandert de songtekst.
Crescendo
Het geleidelijk luider worden in tegenstelling tot een Decrescendo wat geleidelijk aan zachter worden betekend.
DAW
DAW staat voor Digital Audio Workstation en is een programma zoals Logic, Ableton, Cubase of FL-Studio waarmee je alles kunt doen wat je nodig hebt om muziek te maken.
Delay
Een effect waarbij er een kopie wordt gemaakt van het oorspronkelijke geluid wat wordt afgespeeld met vertraging. Een soort ‘Echo’ effect.
Digitaal
Een Digitaal signaal is een discreet signaal met een bepaalde resolutie. Het signaal is verdeeld in stapjes over zowel de tijd (samplerate) als het volume (bit depth).
Distortion
Technisch gezien is Distortion alles wat het originele geluid aantast. Maar in de praktijk bedoelen we met Distortion meestal de vervorming zoals je op een gitaar pedaaltje of gitaarversterker vindt.
Downlifter
Een Downlifter is een effect dat wordt gebruikt aan het begin van een Break. Het is een geluid wat met veel hoge frequenties begint zoals een Crash bekken en vervolgens langzaam uitdooft. Dit is bedoeld als overgangseffect om van een hoog energie niveau naar een lager energieniveau te gaan.
Drive
Drive is een subtiele manier van vervorming (distortion). Als je een microfoon voorversterker (pre-amp) lichtjes overstuurt of de gain van een gitaarversterker licht openschroeft.
Drop
Een Drop is in de Elektronische Dance Muziek (EDM) de climax van het nummer. Er wordt met veel spanning en energie naar dit deel toegewerkt en is hét moment waar de Kick terugkeert en de mensen op de dansvloer beginnen met dansen.
Envelope
Een Envelope is een vorm van modulatie waarmee je het verloop van een knop kunt beïnvloeden op een synthesizer. Zo kun je met een Amplifier Envelope het volume van de synth moduleren aan de hand van een ADSR generator.
EQ
EQ of Equalizer is de toonregeling die je op elke mixer terugvindt. EQ is oorspronkelijk ontworpen omdat het opname proces niet transparant was. Met EQ kon je hoge en lage frequenties herstellen. Vandaag de dag kun je met een EQ nauwkeurig frequenties versterken of verzwakken om ruimte te maken in een mix.
Fader
Met Fader wordt het fysieke schuifje bedoelt wat je op een mengpaneel terugvindt. De term wordt in een DAW nog steeds gebruikt.
Filter
Filters vindt je terug op synthesizers en Equalizers en wordt gebruikt om een heel frequentiegebied in één keer weg te filteren. Een Low-Pass Filter (laag-doorlaat filter) wordt gebruikt om hoge frequenties weg te filteren. Een High-Pass Filter (hoog-doorlaat filter) wordt daarentegen gebruikt om juist lage frequenties weg te filteren. Andere veelgebruikte filters zijn Band-Pass filters en Notch-Filters.
Grid
Het Grid is een hulpmiddel waarin de tijd wordt ingedeeld in blokjes van gelijke afstand. Zo kun je in een DAW het grid instellen op ritmische waardes zoals een maat, kwartnoot, achtste noot enzovoort.
Harmonie
Het samenvoegen van meerdere tonen die tegelijkertijd gespeeld worden. Als je twee verschillende melodieën tegelijk speelt, spreek je in principe al van een harmonie.
Interval
De afstand tussen twee noten. De Westerse muziek bestaat uit 12 noten met als gevolg 12 intervallen.
Level
Level is een ander wordt voor volume, ofwel hoe hard of zacht iets klinkt.
LFO
LFO staat voor Low Frequency Oscillator en is hetzelfde als een Oscillator, maar dan met een lagere snelheid. LFO’s worden vaak gebruikt om parameters van een synth te moduleren zoals het filter, de toonhoogte of het volume.
Loudness
Loudness of Luidheid heeft betrekking op onze perceptie van volume. Ons gehoor is niet lineair, wat betekend dat we lage frequenties en hoge frequenties minder goed horen op een lager volume. Daarnaast ervaren we korte, percussieve klanken als minder luid dan een lange toon zoals een lange vocale uithaal.
Loudness Normalizatie
Vrijwel iedere streamingdienst doet tegenwoordig aan Loudness Normalisatie. Dit is het proces waar alle muziek op een bepaalde Luidheid aangegeven in LUFS wordt afgespeeld. Spotify normaliseert op -14LUFS. Muziek die luider is gemasterd wordt zachter gezet. Het voordeel van dit systeem is dat de dynamiek binnen de muziek behouden blijft in tegenstelling tot de zogenaamde Loudness War waarbij muziek telkens weer luider werd gemaakt.
Maat
Een Maat bestaat in de meeste popmuziek uit 4 tellen, of 4 beats. Afhankelijk van de Maatsoort kan een Maat ook bestaan uit 3, 5,6 of 7 tellen.
Master
Met Master kan de Master Fader bedoelt worden. Dit is de hoofd fader waar alle kanalen van een mixer samenkomen. Maar ook kun je met Master het stuk muziek benoemen wat is bewerkt door een Mastering Engineer.
Mastering
Mastering is de allerlaatste kwaliteitscontrole van een muziekproductie. Een Mastering Engineer werkt in een akoestisch vlakke ruimte met hoogwaardige apparatuur om correcties uit te voeren zodat het nummer zo goed mogelijk klinkt op de beoogde afspeelbron zoals CD, Vinyl, Cassette of Streaming.
MIDI
MIDI is een afkorting voor Musical Instrument Digital Interface. Dit protocol, ontwikkeld in 1982, is de standaard om data te versturen tussen sequencers, digitale piano’s, DAW’s en andere MIDI-controllers. Een MIDI-keyboard maakt geen geluid, maar verstuurt dus alleen data zoals welke toets je indrukt, wanneer je de toets loslaat en hoe hard je de toets indrukt.
Mixage
Het Mixage proces vindt plaats aan het eind van een muziekproductie. Alle opgenomen tracks worden gebalanceerd en bewerkt met effecten zoals EQ en compressie om samengevoegd (gemixt) te worden tot een stereo track.
Mute
De term Mute wordt meestal gebruikt in mixers en is een knop waarmee je het geluid op dat mixer kanaal uitschakelt.
Noot
Een Noot (muzieknoot) is een muziektheoretische term om de hoogte en duur van een toon uit te drukken. Het is een instructie en zegt dus verder niets over de uiteindelijke klank.
Octaaf
Het Octaaf is een interval bestaande uit 8 noten. Het is een verdubbeling of halvering van frequentie.
Oscillator
Op een synthesizer vindt je Oscillatoren of Klankgeneratoren. Dit is de geluidsbron van iedere synthesizer en kan bestaan uit verschillende golfvormen zoals Sinus, Driehoek, Zaagtand of Blokgolf.
Panning
Met Panning bepaal je op welke speaker een geluid wordt afgespeeld. Door middel van een Pan-Pot kun je het geluid bewegen tussen de linker- en rechter luidspreker.
Piano Roll
Een Piano Roll vindt je in een DAW terug waarbij de piano links van het scherm op zijn kant wordt weergegeven. Verticaal gezien vindt je dus de verschillende noten en horizontaal de tijd.
Pitch
Pitch is een ander woord voor toonhoogte.
Plugin
Een Plugin is een software programma waarmee je je DAW kunt uitbreiden. Zo heb je effect plug-ins en instrument plug-ins.
Refrein
Een refrein is de kern van het nummer en wordt vaak meerdere keren herhaald met dezelfde songtekst en melodie.
Reverb
Reverb of Nagalm is een effect waarmee je de akoestiek van een bepaalde ruimte kunt nabootsen. Er bestaan verschillende soorten Reverb zoals Plate Reverb, Spring Reverb, Algorithmic Reverb en Convolutie Reverb.
Riser
Een Riser is, in tegenstelling tot een Downlifter een geluid wat spanning opbouwt van een lage energie naar een hoge energie. Dit kan door de toon te laten stijgen of door langzaam meer hoge frequenties toe te voegen.
Sample
Het woord Sample heeft meerdere betekenissen. Op microniveau is een Sample een fragment van een stukje geluid. Om een analoog signaal om te toveren tot een digitaal signaal wordt het geluid opgeknipt in kleine fragmenten: Samples.
Op macroniveau wordt met Sample vaak een fragment van een langer muziekstuk bedoelt. Zo leenden Hiphop producers fragmenten van oude soul en jazz platen om deze om te toveren tot een compleet nieuw nummer.
Sampler
Een Sampler is een apparaat waarmee je een fragment kunt opnemen uit een langer stuk muziek om dit vervolgens te manipuleren qua toonhoogte en ritme. Zo kun je een fragment bevriezen om dit vervolgens met een piano te bespelen.
Samplerate
Digitale audio werkt met een bepaalde Samplerate ofwel hoeveel samples per seconde er worden weergegeven. Dit is vergelijkbaar met het aantal FPS (frames per seconde) bij een video-opname. Muziekopnames worden meestal gemaakt met een samplerate van 44.1kHz ofwel 44.100 samples per seconde. Andere veelgebruikte samplerates zijn 48kHz en 96kHz.
Semitonos
De kleinste stap die je in de Westerse muziek kunt maken. Het interval tussen de B en de C is een Semitonos, ofwel Semitone in het Engels.
Sidechain Compressie
Sidechain Compressie is een vorm van compressie die veel gebruikt wordt in EDM om één geluid te laten wegdrukken door een ander geluid. Zo kun je met sidechain compressie de bas zachter maken op het moment dat de kick speelt om zo ruimte te creëren voor de kick.
Solo
Waarbij Mute een kanaal uitzet, zet Solo alle kanalen uit behalve het kanaal waar Solo geactiveerd is. Zo kun je eenvoudig luisteren naar één kanaal van een mix.
Toon
De term Toon is niet eenduidig. Het is een geluid met een bepaalde frequentie en klankkleur. Toon en Noot worden vaak door elkaar gebruikt, maar het verschil is dat de term Toon ook iets zegt over de klank.
Toonsoort
Westerse muziek bestaat uit 12 noten. Toch maken we in de praktijk maar gebruik van 7 noten. Dit noem je Diatonisch. Als je op een Piano begint met de toets C en je speelt vervolgens alle witte toetsen, dan maak je gebruik van de Toonsoort: C-Majeur. Er bestaan echter ook toonsoorten met 5 of 8 noten.
Track
De term Track of Spoor stamt uit de bandrecorder tijd. Een multitrack recorder heeft meerdere sporen waarbij ieder spoor bestaat uit één mono audio kanaal. Tegenwoordig heb je in een DAW meerdere soorten tracks zoals een MIDI track, Audio Track of Instrument Track.
Transient
Een Transient is een korte piek aan het begin van een geluid. Het is de tik van een kickdrum. Een Transient is zó kort dat het geen toonhoogte heeft, maar het geeft veel definitie aan een geluid.
Unison
Unison is een functie die je op veel synthesizers terugvindt. Unison maakt een kopie van de toon die je op dat moment speelt en ontstemd deze lichtjes. Dit is vergelijkbaar met een koor waarbij ook niet iedere zanger exact dezelfde toonhoogte aanhoudt. Unison is handig om een geluid dikker te laten klinken.
Velocity
Velocity heeft te maken met hoe hard je een toets indrukt. Het is gekoppeld aan een MIDI-noot en je kunt deze waarde koppelen aan verschillende parameters van een synthesizer, zoals het volume of het filter.
